Nieuw stelsel waterschapsbelasting?

Een commissie uit de Unie van Waterschappen gaat op zoek naar een nieuw belastingstelsel. Water Natuurlijk wil af van de onrechtvaardigheid in de belastingheffing zoals die nu geldt. De steden (inwoners en bedrijven) subsidiëren via de waterschapsheffingen de landbouw, en goed, op duurzaamheid gericht, gedrag wordt niet gestimuleerd. Dat moet anders, vindt Water Natuurlijk.

Op verzoek van minister Schultz-van Haegen onderzoekt een commissie uit de waterschappen welke veranderingen er in de waterschapsbelastingen nodig zijn. De minister reageert daarmee op de kritiek in het OESO-rapport van maart 2014, dat die belastingen te weinig recht doen aan het principe “de vervuiler betaalt” en dat de mensen niet genoeg aangespoord worden om duurzaam met het water om te gaan.

Scepsis onterecht

De Commissie Aanpassing Belastingstelsel (CAB) staat onder voorzitterschap van de dijkgraaf van Zuiderzeeland, Hetty Klavers. De commissie spreekt in deze maanden veel waterschappen en maatschappelijke organisaties. Op 18 januari was de commissie in Zwolle, om met een delegatie van het Algemeen Bestuur van Waterschap Drents Overijsselse Delta te spreken. Water Natuurlijk fractielid Piet de Noord was een van de negen delegatieleden.

Het werk van de commissie ontmoet hier en daar wat scepsis: “er zal wel niet veel uitkomen”. Maar de commissie lijkt haar taak serieus aan te pakken. Serieuzer dan sommige waterschappen, die slechts een delegatie uit het Dagelijks Bestuur sturen, in een enkel geval zelfs uitsluitend de portefeuillehouder. Terwijl de commissie juist verschillende opvattingen wil horen. Piet de Noord formuleerde zijn wens in één zin: een belastingstelsel dat uit te leggen is en dat door de inwoners van het gebied als rechtvaardig beschouwd wordt. Want daar schort het nu aan: het belastingstelsel is ingewikkeld, en rechtvaardig is het ook al niet.

Een poging tot uitleg

Waterschappen heffen twee soorten belastingen: de zuiveringsheffing en de watersysteemheffing. Bij de zuiveringsheffing is het probleem dat hier geen enkele prikkel van uitgaat om duurzaam met het water om te gaan: het maakt voor de bewoners van het gebied niet uit hoeveel je vervuilt: als je alleen woont betaal je voor één vervuilingseenheid, woon je met meer -al zijn dat er tien- dan betaal je voor drie vervuilingseenheden. Voor bedrijven is er meer maatwerk: hoe meer het bedrijf vervuilt, hoe meer het betaalt. Maar daar is het probleem dat niet gekeken wordt naar “nieuwe” vervuilingen, zoals medicijnresten en microplastics. En landbouwbedrijven die bewust duurzaam werken, zoals bioboeren of kringloopboeren, worden daarvoor niet beloond met minder heffingen.
Over (het gebrek aan) rechtvaardigheid van de watersysteemheffing is al vaker gesproken in onze nieuwsbrief. De landbouw betaalt te weinig, de eigenaren van woningen en bedrijven te veel. Water Natuurlijk lid Guus Beugelink publiceerde nog onlangs een artikel waarin hij aantoont dat op die manier de landbouw wordt gesubsidieerd door de stad en de stedelingen. Piet de Noord pleitte er dan ook voor dat het bestuur van een waterschap meer mogelijkheden krijgt om dat recht te trekken. In het huidige belastingstelsel kan het bestuur dat niet.

Natuur de klos

De belasting voor de eigenaren van natuurgebieden is een ander heet hangijzer. De bescherming van natuur kost geld, en ook door verschillende AB-leden van het Waterschap Drents Overijsselse Delta werd daarom gepleit voor een hogere bijdrage voor natuur. Vergeten wordt dat natuurgebieden juist ook water kunnen vasthouden. En al helemaal wordt vergeten dat het waterbeheer in de afgelopen decennia nu juist heeft bijgedragen aan de teloorgang van de natuur, ten bate van de landbouw.

Discussie binnen huidige grenzen

Binnenkort discussieert het Algemeen Bestuur van Waterschap Drents Overijsselse Delta over de zgn. kostentoedeling, de basis voor de watersysteemheffing. Lezers van onze nieuwsbrief kennen de inzet van Water Natuurlijk: de verdeling tussen landbouw, inwoners en grondeigenaren moet eerlijker. De natuurgebieden krijgen nu nog een te hoge aanslag, dat moet anders. Het duurt nog jaren voordat het belastingstelsel is veranderd. We zullen de discussie over de kostentoedeling nog moeten voeren binnen de grenzen van het huidige stelsel. Dat wordt nog spannend.